Νίκολα Τέσλα (εκείνος που αν τον άφηναν, η ανθρωπότητα δε θα χρειάζονταν τον 20ο αιώνα)

Κυριακή 8 Μαρτίου 1896, Εφημερίδα World:
" Ο ηλεκτρισμός θα μπορούσε να είναι ελεύθερος όπως ο αέρας... Έρχεται το τέλος των ενεργειακών και τηλεφωνικών εταιρειών... Όλα τα μονοπώλια θα συντριβούν!"

Νίκολα Τέσλα, Οι εφευρέσεις μου:
" Το σχέδιο μου καθυστέρησε από τους νόμους της Φύσης. Ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος γιαυτό. Ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του, αλλά οι ίδιοι νόμοι θα επικρατήσουν στο τέλος και θα το κάνουν να επιτύχει θριαμβευτικά!"

Β.A. Behrend, 1917:
"Αν θελήσουμε να εξαφανίσουμε από το δικό μας βιομηχανικό κόσμο τα αποτελέσματα του έργου του κυρίου Τέσλα, τότε τα γρανάζια στις βιομηχανίες θα έπρεπε να σταματήσουν να γυρίζουν, τα ηλεκτρικά τρένα μας θα έπρεπε να ακινητοποιηθούν, οι πόλεις μας να βυθιστούν στο σκοτάδι....Ναι, τόσο μακριά έφτασε με το έργο του, που αποτέλεσε το θεμέλιο του σύγχρονου κόσμου. Το όνομά του σημάδεψε μια εποχή προόδου στην επιστήμη του ηλεκτρισμού. Από αυτό το έργο ξεπήδησε μια επανάσταση..."

Νομίζω ότι αρκούν και μόνο αυτά για να εντυπωσιαστεί κανείς για την προσωπικότητα και την συμμετοχή του Σερβοαμερικάνου επιστήμονα στη διαμόρφωση της ζωής των κοινωνιών όπως την ξέρουμε σήμερα. Ποιός όμως είναι αυτός ο άγνωστος; Τόσο σπουδαίος και καθοριστικός και όμως άγνωστος.

Γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου του 1856, ως Σέρβος υπήκοος της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας στο χωριό Λίκα. Αν και θεωρείται από τους σπουδαιότερους και διορατικότερους επιστήμονες του κόσμου, στην οικογένεια του ως παιδί, σκιάζονταν από την μεγαλοφυΐα του μεγαλύτερου αδερφού του Ντάνε. Ο πρόωρος όμως θάνατος του Ντάνε (σε ηλικία 14 ετών) και η ανάμνηση των δικών του κατορθωμάτων έκανε τους γονείς του Νίκολα να υποτιμήσουν την αξία του. Ότι κι αν έκανε συγκρίνονταν πάντα με το Ντάνε. Και αυτό ήταν το πρώτο κίνητρο στη ζωή του Νίκολα Τέσλα για να καταβάλει όλο και μεγαλύτερη προσπάθεια.

Το δεύτερο σημαντικό κίνητρο ήταν η απόρριψη από τον καθηγητή του ενώ σπούδαζε Μηχανολογία στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκράτς. Σε μια παρουσίαση μιας πρωτοποριακής για την εποχή γεννήτριας συνεχούς ρεύματος στο εργαστήριο του Ινστιτούτου ο καθηγητής του επιδείκνυε την εφεύρεση αυτή με υπέρμετρη περηφάνια. Όταν όμως κατά τη λειτουργία της άρχισε να κάνει έντονο θόρυβο και να βγάζει μια βροχή από σπίθες ο Τέσλα επισήμανε ότι αυτό υποδεικνύει μια μεγάλη σπατάλη ενέργειας σε απώλειες και πρότεινε τη βελτίωση της με τη χρήση εναλλασσόμενου ρεύματος (κάτι επαναστατικό για την εποχή) ο καθηγητής τον γελοιοποίησε παρουσιάζοντας τον ως άσχετο και τον ισχυρισμό του ως ανέφικτο! Αυτό ήταν! Από εκείνη την στιγμή ο Τέσλα αποφάσισε να θέσει ως στόχο ζωής τη σχεδίαση μηχανών κατάλληλων για λειτουργία με εναλλασσόμενο ρεύμα.

Και φυσικά τα κατάφερε.Και όπως συνήθως δεν ήταν ύστερα από κάποια μέρα πολύωρης δουλειάς στο εργαστήριό του. Η λύση στις επίμονες προσπάθειές του, το κομμάτι που συμπλήρωνε το πάζλ των αποτυχημένων δοκιμών του βρέθηκε από μιά στιγμή έμπνευσης. Σε έναν περίπατο σε ένα πάρκο της Βουδαπέστης οι περαστικοί είδαν ένα νεαρό να χαράζει με το μπαστούνι του διαγράμματα στο χώμα. Ήταν αρχές του 1882, όταν ο νεαρός Τέσλα συνέλαβε την ιδέα του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου και του επαγωγικού κινητήρα. Αυτά τα σχέδιά του στο χώμα ήταν η αρχή της κατασκευής και λειτουργίας κάθε ηλεκτρικής συσκευής από τότε μέχρι και σήμερα! Το 1883 ο πρώτος επαγωγικός κινητήρας λειτούργησε για πρώτη φορά. Αυτό αρκούσε για να καταταχθεί στο πάνθεον των σπουδαιότερων επιστημόνων, των σύγχρονων προμηθέων της ανθρωπότητας. Ο Τέσλα όμως δεν θα σταμάταγε εκεί.






Το 1884 ο Τέσλα έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης έχοντας ως αποσκευές λίγα λεφτά, τις σημειώσεις του, τα όνειρά του και μια επιστολή για τον Τόμας Έντισον (που θεωρούνταν την εποχή εκείνη ως ο "Ναπολέων των εφευρέσεων") που τέλειωνε με τα λόγια: "Γνωρίζω δύο μεγάλους ανθρώπους. Ο ένας είστε εσείς και ο άλλος είναι ο νέος που στέκεται μπροστά σας".
Ο Έντισον είχε εφεύρει τότε μια μηχανή που ονομάζονταν φωνόγραφος και τον ηλεκτρικό λαμπτύρα πυρακτώσεως. Όμως οι συσκεύες του λειτουργούσαν με το ασταθές συνεχές ρεύμα. Και φυσικά δεν είχαν ικανοποιητική απόδοση. Ο Τέσλα τον συνάντησε, του παρουσίασε την εφεύρεση του, του μίλησε για το εναλλασσόμενο ρεύμα που μέχρι τότε θεωρούνταν άχρηστο και επικίνδυνο. Ο Έντισον εντυπωσιάστηκε. Δεν ήταν χαζός. Κατάλαβε την αξία όσων άκουσε. Ήταν όμως τρομερά συμφεροντολόγος. Και γιαυτό απέρριψε τις ιδέες του Τέσλα για το πολυφασικό ρεύμα. Είπαμε όμως δεν ήταν χαζός. Και γιαυτό προσέλαβε τον Τέσλα να εργαστεί πάνω στα δικά του συστήματα.
Όμως η συνεργασία αυτή παρά την εξαιρετική απόδοση του Τέσλα δε θα κρατούσε για πολύ. Ήταν τόσο χαώδης η διαφορά των χαρακτήρων και των αντιλήψεων των δύο επιστημόνων που σε λίγους μήνες ο Τέσλα βίωσε τον "αμερικάνικο τρόπο" παραιτήθηκε και συνέχισε μόνος του να κυνηγάει το όνειρό του. Ο Έντισον που κατάλαβε τη δύναμη των ιδεών του νεαρού Σέρβου έγινε ο μεγαλύτερος διώκτης και πολέμιος του.

Το 1885 ίδρυσε την εταιρεία Tesla Arc Light Company η οποία σχεδίασε ένα πρωτοποριακό σύστημα για τον ηλεκτροφωτισμό των δρόμων. Η κρίση του 1886 ανέτρεψε και αυτά τα σχέδια του και τον οδήγησε να σκάβει χαντάκια στη Ν. Υόρκη για να επιβιώσει. Το 1887 ο Α.Κ. Μπράουν, διευθυντής της τηλεγραφικής Western Union αναγνώρισε κομμάτι της σπουδαιότητάς του και προσπάθησε να του βρει επενδυτές βγάζοντας τον από το δρόμο και ξαναβάζοντάς τον στο εργαστήριο.

Το 1888 ο Τέσλα έδωσε μια εντυπωσιακή, μεγαλόπνοη διάλεξη στο Αμερικάνικο Ινστιτούτο των Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων με θέμα: ¨Το Νέο Σύστημα Κινητήρων και Μετασχηματιστών Εναλλασσόμενου Ρεύματος". Εκεί του έστειλε η καλή του μοίρα ( και η μοίρα της ανθρωπότητας) τον οραματιστή, πλούσιο επιχειρηματία των σιδηροδρόμων George Westinghouse. Ο Westinghouse εντυπωσιάστηκε τόσο από τις δυνατότητες του εναλλασσόμενου ρεύματος που αποφάσισε να χρηματοδότησε γενναία τον Τέσλα ώστε οι συσκευές που θα χρησιμοποιούν εναλλασσόμενο ρεύμα να βγουν στην αγορά.
Τότε ξεκίνησε ο "πόλεμος των ρευμάτων".Ο Τόμας Έντισον εξαπέλυσε μια χυδαία επίθεση υπεράσπισης του μονοφασικού ρεύματος φθάνοντας στο σημείο να εκτελεί με ηλεκτροπληξία από εναλλασσόμενο ρεύμα σκυλιά σε δημόσιες λαϊκές φιέστες για να δείξει την ακαταλληλότητα του εναλλασσόμενου ρεύματος. Από την άλλη ο Νίκολα Τέσλα βαθιά πεπεισμένος για την ανωτερότητά του δέχθηκε να πάρει ο ίδιος τη θέση του πειραματόζωου κάνοντας το σώμα του αγωγό για χιλιάδες βόλτ εναλλασσόμενου ρεύματος.

Η ήττα του Τόμας Έντισον οριστικοποιήθηκε το 1893 όταν η Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγου ηλεκτροφωτίστηκε με το σύστημά του. Τότε περίπου το 1/3 των Αμερικανών βίωσαν την ανωτερότητα του εναλλασσόμενου ρεύματος. Ο Νίκολα Τέσλα ήταν επιτέλους θριαμβευτής!




Αν όμως ο Νίκολα Τέσλα επαναπαύονταν σε αυτή τη δόξα δε θα ήταν ο Νίκολα Τέσλα. Το επόμενο κάστρο που πολιόρκησε ήταν τα ραδιοκύματα. Σε λίγους μόνο μήνες κατάφερε να αποκωδικοποιήσει τις βασικές αρχές της ραδιοεκπομπής και να θέσει τη βάση για τη γέννηση του ραδιοφώνου.Στα βήματα αυτά και στο μετέπειτα πείραμα του 1897 οπότε και έκανε εκπομπή ραδιοσημάτων σε απόσταση 40 χιλιομέτρων βάδισε ο Γουλιέλμος Μαρκόνι για να κατασκευάσει το πρώτο ραδιόφωνο.
Το 1895 κατασκεύασε και έθεσε υπό λειτουργία τον πρώτο υδροηλεκτρικό σταθμό στον κόσμο στους καταρράκτες του Νιαγάρα μεταφέροντας ηλεκτρισμό στο Μπάφαλο.





Το 1895 επίσης κατάφερε να φτάσει μέχρι τα εσωτερικά όργανα του ανθρώπινου σώματος φωτογραφίζοντας τα δημιουργώντας το Τεσλόγραμμα.
Το 1898 εντυπωσίασε το πλήθος στο λιμάνι της Ν.Υόρκης τηλεκατευθύνοντας ένα πλοιάριο.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το εύρος των ενασχολήσεων και των επιστημονικών ανησυχιών του Τέσλα και το ασύλληπτα μικρό χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο έκανε όλα αυτά τα τεχνολογικά θαύματα.

Αυτό όμως που τον συνεπήρε για δεύτερη φορά με τόση ορμή ώστε να το κάνει στόχο ζωής ήταν η ιδέα του Παγκόσμιου Συστήματος Μετάδοσης Πληροφοριών και Ενέργειας. Ξεχάστε ότι μιλάμε για το 1900. Φανταστείτε αν σήμερα, 2008 κάποιος μιλούσε για κάτι τέτοιο ή θα θεωρούνταν από τους μεγαλύτερους επιστήμονες ή θα τον παίρναν με τα γιαούρτια (ή και τα δύο). Ο Τέσλα το οραματίστηκε αυτό εκατό χρόνια πριν και το πραγματοποίησε!
Το 1899 και το 1900 ο Τέσλα μετέφερε το εργαστήριο του στο Κολοράντο Σπρίνγκς. Εκεί έκανε πειράματα που όμοιά τους δεν έχουν ξαναγίνει. Κατανοώντας και αποδεικνύοντας ότι το έδαφος και η ατμόσφαιρα της γης είναι τεράστιες ενεργειακές λίμνες άρχισε να πειραματίζεται στην ασύρματη μεταφορά ενέργειας. (όποιος έχει δει την εξαιρετική ταινία Prestige έχει ήδη την εικόνα σχηματισμένη στο μυαλό του!). Δημιούργησε τεχνητές αστραπές μήκους σαράντα μέτρων, άναψε 200 λάμπες ακουμπώντας τες απλά στο έδαφος και έθεσε σε λειτουργία μηχανές σε απόσταση χιλιομέτρων. Στο Κολοράντο Σπρίνγκς έθεσε τις βάσεις του οράματος του και έγινε ταυτόχρονα ο ευεργέτης της τοπικής κοινωνίας. Και αυτά είναι μόνο τα ακράδαντα επιβεβαιωμένα πειράματα του κατά τη διαμονή του εκεί καθώς ο μύθος που λογικά περιβάλλει το πρόσωπό του αναφέρει πειράματα τηλεμεταφοράς, εντοπισμό ηλεκτρομαγνητικών σημάτων προερχομένων εκτός του πλανήτη μας και κατασκευή υπερόπλων (death ray).
Επιστρέφοντας στην ιστορικά διαπιστωμένη πραγματικότητα (που φυσικά θα μπορούσε κάλλιστα να είναι σενάριο επιστημονικής μυθοπλασίας) θα σταματήσουμε πάνω στο Wardenclyffe Project. τον πύργο που κατασκεύασε ο Τέσλα στο Λονγκ Άιλαντ για να εφαρμόσει όλα όσα δοκίμασε στο Κολοράντο Σπρίνγκς. Δηλωμένος στόχος, η ασύρματη μετάδοση σημάτων (και άρα πληροφοριών) σε ολόκληρο των κόσμο! Νέα, ειδήσεις, πληροφορίες και ίσως ήχος και εικόνα θα μπορούσαν να ταξιδέψουν ασύρματα γύρω από τη γη. (και όλα αυτά το 1900!) Φυσικά αυτό έγινε εφικτό μόνο αφού συγκίνησε και απέσπασε την οικονομική υποστήριξη του μεγαλοτραπεζίτη J.Pierpoint Morgan. Άδηλος στόχος, η ασύρματη μεταφορά ενέργειας. Το πιο ριζοσπαστικό και φιλόδοξο σχέδιο στον πλανήτη! Κάτι που αν το επέτρεπαν να συμβεί θα άλλαζε το ρου της ανθρωπότητας. Και φυσικά δεν του επέτρεψαν. Η χρηματοδότηση αποσύρθηκε όταν όλα έμοιαζαν να κοντεύουν προς την υλοποίησή τους. Όταν άρχισαν οι εταιρείες διανομής ενέργειας να χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Ο πύργος μετάδοσης γκρεμίστηκε από τους ίδιους τους Αμερικανούς στον 'Α Παγκόσμιο για να μη χρησιμοποιηθεί από κατασκόπους γκρεμίζοντας ψυχολογικά, οικονομικά και τον ίδιο τον Τέσλα.

Ο Τέσλα μπορεί να απογοητεύτηκε και να θεωρήθηκε ότι δεν έχει πια να προσφέρει κάτι όμως ποτέ δεν έπαψε να οραματίζεται. Και ταυτόχρονα χωρίς να προδίδει τη Σέρβικη καταγωγή του δεν έπαψε να τρέφει σεβασμό για την χώρα που τον φιλοξενούσε, την Αμερική. Έτσι όταν το 1912 σχεδίασε το πρώτο αεροπλάνο καθέτου απογειώσεως και τις τηλεκατευθυνόμενες τορπίλες και παρά το ότι το Αμερικάνικο στρατιωτικό κατεστημένο τις απέρριψε δεν δέχθηκε να τις πουλήσει αλλού. Όπως ούτε και αργότερα το 1921 οι σοβιετικοί (επί Λένιν) κάναν μια προσπάθεια να τον προσεγγίσουν ζητώντας του να προσφέρει τις γνώσεις του για το σοβιετικό λαό, σεβόμενος την αμερικάνικη υπηκοότητα του αρνήθηκε. Ο κόσμος θα ήταν σίγουρα διαφορετικός αν ο Τέσλα είχε αποφασίσει τότε αλλιώς.

Ακολουθώντας τη ζωή του μπορούμε πολλά να καταλάβουμε για το χαρακτήρα του. Ο Τέσλα σίγουρα δεν ήταν εύκολος ως άνθρωπος. Όταν το 1912 του προτάθηκε να μοιραστεί το Νόμπελ Φυσικής με τον Τόμας Έντισον αρνήθηκε απαξιώνοντας το. Και βέβαια δεν αποδέχτηκε το 1917 το χρυσό μετάλλιο "Τόμας Έντισον" από το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Ηλεκτροτεχνικής θεωρώντας το τουλάχιστον ειρωνεία.
Νεότερος είχε λίγους στενούς φίλους μεταξύ των οποίων ο Robert Underwood Johnson, Mark Twain και Francis Marion Crawford. Μεγαλώνοντας έγινε ακόμα πιο κλειστός και δύσκολος στην επικοινωνία επιλέγοντας ως μοναδική του συντροφιά τα περιστέρια.
Αν και πάμφτωχος η μόνη οικονομική βοήθεια που δέχτηκε ήταν η τιμητική σύνταξη από το γιουγκοσλαβικό κράτος το οποίο με αφορμή τα 80στα του γενέθλεια ίδρυσε στο Βελιγράδι ινστιτούτο με το όνομά του.

Ο Νίκολα Τέσλα σταμάτησε να κάνει τούτον τον κόσμο καλύτερο με την παρουσία του στις 7 Ιανουαρίου του 1943 σε ηλικία 87 ετών. Μετά το θάνατό του(φυσικά), το όνομά του δόθηκε στη μονάδα μέτρησης της Μαγνητικής Επαγωγής πεδίου.

Ο κόσμος που γνωρίζουμε, ο κόσμος που ζούμε είναι ένα κομμάτι μόνο από αυτά που οραματίστηκε ο Τέσλα. Τα σχέδια του αποτελούν πηγή έμπνευσης και έρευνας από διάφορες ερευνητικές ομάδες. Το όραμά του όμως αποτελεί ελπίδα για κάθε φτωχό και καταπιεσμένο. Η ελεύθερη ενέργεια είναι η επανάσταση που θα γκρεμίσει το σημερινό κόσμο. Ο Τέσλα ήταν αυτός που την οραματίστηκε τη διακήρυξη και τη θεμελίωσε. Οι γενιές που ακολούθησαν δεν κατόρθωσαν να χτίσουν πάνω σε αυτά τα θεμέλια. Ας ελπίσουμε να το καταφέρουν οι επόμενες!

«Στο κοντινό μέλλον θα δούμε πολλές χρήσεις της ηλεκτρικής ενέργειας. Θα είμαστε σε θέση να διασκορπίζουμε την ομίχλη με την ηλεκτρική δύναμη και με ισχυρές και διαπεραστικές ακτίνες. Θα δημιουργήσουμε ασύρματες εγκαταστάσεις με σκοπό τη φωταγώγηση των ωκεανών. Σύντομα θα επιτευχθεί η μετάδοση εικόνων με τις συνηθισμένες τηλεγραφικές μεθόδους. Μια άλλη σημαντική καινοτομία θα είναι μια ηλεκτρική γραφομηχανή, που θα καταγράφει την ανθρώπινη φωνή. Θα έχουμε τα εξουδετερωτές καπνού, απορροφητές σκόνης, αποστειρωτές του νερού, του αέρα, των τροφίμων και των ρούχων. Θα είναι επίσης αδύνατον να μεταδοθούν τα μικρόβια ασθενειών και οι άνθρωποι θα μπορούν να θεραπεύονται από αυτές.

Αν χρησιμοποιήσουμε ορυκτά καύσιμα ύλες για να αντλήσουμε την ενέργειά μας τότε, ζώντας εις βάρος του κεφαλαίου μας, θα το εξαντλήσουμε γρήγορα. Αυτή η μέθοδος είναι βάρβαρη και επιπόλαια σπάταλη και θα πρέπει να σταματήσει για χάρη των ερχόμενων γενεών. Το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι ότι η υδροδυναμική είναι ο πολυτιμότερος ενεργειακός πόρος μας. Σε αυτήν η ανθρωπότητα πρέπει να εναποθέσει τις ελπίδες της για το μέλλον. Με την πλήρη ανάπτυξή της καθώς και μ’ ένα τέλειο σύστημα της ασύρματης μετάδοσης της ενέργειας σε οποιαδήποτε απόσταση, ο άνθρωπος θα είναι σε θέση να λύσει όλα τα προβλήματα της υλικής του ύπαρξης. Η απόσταση, που είναι το κύριο εμπόδιο στην ανθρώπινη πρόοδο, θα εκμηδενιστεί εντελώς όσον αφορά τη σκέψη, τη λέξη, και τη δράση. Η ανθρωπότητα θα ενωθεί, οι πόλεμοι θα γίνουν αδύνατοι, και η ειρήνη θα βασιλέψει ανώτατο επίπεδο».

Υ.Γ. Η βιβλιογραφική έρευνα εκτός από αρκετές εγκυκλοπαιδικές πηγές στηρίχτηκε αρκετά και από τις εργασίες του συγγραφέα κ. Γιώργου Στάμκου χωρίς τις οποίες δεν θα φωτίζονταν με αυτόν τον τρόπο κάποιες από τις πτυχές της πολυδιάστατης προσωπικότητας του Ν. Τέσλα.